Wanneer het CBR aan u een cursus heeft opgelegd, bent u verplicht daaraan mee te werken. Als u daar niet aan meewerkt, zal het CBR uw rijbewijs ongeldig verklaren. Dit volgt uit artikel 132, eerste lid, aanhef en onder a en artikel 132, tweede lid, aanhef en onder a van de Wegenverkeerswet 1994, waarin het volgende is bepaald:
“1. Behoudens de bij algemene maatregel van bestuur vastgestelde uitzonderingen is diegene verplicht zijn medewerking te verlenen aan de opgelegde maatregel, die zich:
- Ingevolge artikel 131, eerste lid, aanhef en onderdeel a, dient te onderwerpen aan een educatieve maatregel ter bevordering van de rijvaardigheid of geschiktheid, of
(…)
- Bij gebreke van de in het eerste lid bedoelde medewerking besluit het CBR onverwijld tot ongeldigverklaring van het rijbewijs van de houder. Het CBR bepaalt daarbij op welke categorie of categorieën van motorrijtuigen waarvoor het rijbewijs is afgegeven, de ongeldigverklaring betrekking heeft. Bij ministeriële regeling wordt vastgesteld in welke gevallen sprake is van het niet verlenen van medewerking. Als het niet verlenen van de vereiste medewerking wordt mede aangemerkt het niet voldoen van de kosten binnen de termijn of termijnen die is of zijn aangegeven bij het besluit waarbij de verplichting tot een van de hierna genoemde maatregelen is opgelegd, of het niet voldoen van de kosten op de in dat besluit aangegeven wijze, van:
- de bij ministeriële regeling aangewezen educatieve maatregelen ter bevordering van de rijvaardigheid of geschiktheid, of
(…)”
Wanneer het rijbewijs om deze reden ongeldig wordt verklaard, geldt de ongeldigverklaring vanaf de zevende dag na de dag waarop het besluit kenbaar is gemaakt. U dient het rijbewijs vervolgens bij het CBR in te leveren.
Het CBR heeft deze bevoegdheid niet alleen bij Nederlandse rijbewijzen, maar ook bij buitenlandse rijbewijzen indien de houder daarvan in Nederland woonachtig is.
Een ongeldigverklaring geldt in beginsel voor drie jaren. Dat volgt uit artikel 97, tweede en derde lid, van het Reglement rijbewijzen. Hierin is het volgende bepaald:
“2. In afwijking van het eerste lid wordt ten behoeve van degene wiens rijbewijs op grond van artikel 132, tweede lid, van de wet ongeldig is verklaard wegens het niet-verlenen van de vereiste medewerking aan de hem opgelegde verplichting zich te onderwerpen aan een educatieve maatregel ter bevordering van de geschiktheid, gedurende een periode van ten hoogste drie jaren na de ongeldigverklaring van het rijbewijs geen verklaring van geschiktheid in het rijbewijzenregister geregistreerd zo lang hij niet alsnog aan die verplichting heeft voldaan.
- Het tweede lid is van overeenkomstige toepassing in de gevallen waarin de kosten van het onderzoek voor rekening komen van de betrokken rijbewijshouder en het rijbewijs ongeldig is verklaard wegens het niet-verlenen van de vereiste medewerking aan de hem opgelegde verplichting zich te onderwerpen aan een onderzoek naar zijn geschiktheid.”
Uit de wet volgt dat als de kosten van de cursus niet tijdig of niet op de juiste wijze worden betaald, dit wordt aangemerkt als het niet voldoende meewerken aan de cursus. Het CBR mag het rijbewijs dan ongeldig verklaren. Verder is volgens de Regeling maatregelen rijvaardigheid en geschikt 2011 sprake van het niet voldoende meewerken:
- Wanneer de betrokkene onder invloed van alcohol of andere stoffen op de cursus verschijnt;
- Wanneer de betrokkene niet binnen de door het CBR gestelde termijn meewerkt aan de cursus zonder dat daarvoor naar het oordeel van het CBR een geldige reden van verhindering is opgegeven;
- Wanneer de betrokkene demonstratief niet aan de cursus deelneemt;
- Wanneer de betrokkene zich tijdens de cursus agressief gedraagt;
- Wanneer de betrokkene tijdens de cursus het groepsproces verstoort.
Wanneer het rijbewijs ongeldig wordt verklaard doordat niet de vereiste medewerking aan de cursus is verleend, zal de cursus opnieuw ingepland en betaald moeten worden. Pas wanneer de cursus alsnog met succes is afgerond, zal het CBR de ongeldigverklaring van het rijbewijs opheffen.
De meeste redenen waarom het rijbewijs ongeldig kan worden verklaard spreken voor zich en zijn logisch. De reden die in de praktijk het vaakst discussie oplevert, is wanneer het CBR stelt dat de betrokkene niet binnen de gestelde termijn heeft meegewerkt aan de cursus zonder dat daarvoor naar het oordeel van het CBR een geldige reden van verhindering is opgegeven. Vaak is dit omdat de betrokkene niet op een cursusdag verschijnt.
Artikel 130, tweede lid, van het Reglement rijbewijzen bepaalt daarover:
“Indien betrokkene niet op de vastgestelde tijd en plaats aanwezig is, worden zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk binnen vier weken na ontvangst van het afwezigheidsbericht tijd en plaats waarop betrokkene de hem opgelegde educatieve maatregelen dient te ondergaan, door het CBR opnieuw vastgesteld, tenzij naar het oordeel van het CBR geen sprake is van een geldige reden van verhindering.”
Ook hier geldt dus dat het CBR de vrijheid heeft te beoordelen of sprake is van en geldige reden van verhindering. De vraag is natuurlijk wanneer hiervan sprake is. Het CBR hanteert als beleid dat enkel sprake is van een geldige reden van verhindering wanneer sprake is van overmacht (zij bijvoorbeeld rechtbank Haarlem 10 juli 2006, ECLI:NL:RBHAA:2006:AY4336). Dat wil zeggen wanneer de betrokkene er niets aan kan doen dat hij/zij verhinderd is. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn wanneer plots een naaste overlijdt en er een uitvaart plaatsvindt, wanneer de betrokkene plots ontzettend ziek wordt of bijvoorbeeld ernstig gewond raakt. In dat geval is het zaak dat de betrokkene dit zo spoedig mogelijk bij het CBR meldt. Vervolgens is het vaak zo dat het CBR de betrokkene een week de tijd geeft om de reden van verhindering verder te onderbouwen. Is het CBR van mening dat geen sprake is van overmacht of enige andere geldige reden, dan zal het rijbewijs ongeldig worden verklaard.
Onze CBR-advocaten zien regelmatig dat het CBR ten onrechte van mening is dat geen sprake is van een geldige reden van verhindering. Als uw rijbewijs dus ongeldig is verklaard, is het raadzaam zo spoedig mogelijk contact met ons op te nemen. Wij zullen dan via een pro forma bezwaarschrift bij het CBR een kopie van het dossier opvragen en aan de hand daarvan beoordelen of bezwaar maken een redelijke kans van slagen heeft. Omdat u uw rijbewijs natuurlijk zo snel mogelijk weer terug wilt, adviseren wij u zo spoedig mogelijk contact met ons op te nemen. Wij kunnen u dan helpen met bezwaar maken en eventueel het aanvragen van een voorlopige voorziening.